Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć » Przedłużenie ochrony czasowej dla osób z Ukrainy do dnia 4 marca 2027 r.

Stan prawny na dzień: 24 lipca 2025 r.

W dniu 13 czerwca 2025 r., podczas posiedzenia Rady do Spraw Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych Unii Europejskiej, osiągnięto porozumienie polityczne w sprawie dalszego przedłużenia tymczasowej ochrony dla osób opuszczających terytorium Ukrainy w związku z trwającym konfliktem zbrojnym i poszukujących schronienia w państwach członkowskich UE. W dniu 24 lipca 2025 r. została opublikowana Decyzja wykonawcza Rady UE 2025/1460 z dnia 15 lipca 2025 r. w sprawie przedłużenia tymczasowej ochrony wprowadzoną decyzją wykonawczą UE 2022/382 z dnia 4 marca 2022r., przedłużająca jej obowiązywanie do dnia 4 marca 2027 r.: https://eur-lex.europa.eu/oj/daily-view/L-series/default.html?&ojDate=24072025

Podstawy prawne przedłużenia ochrony

W dniu 4 marca 2022 r. Rada UE przyjęła Decyzję wykonawczą Rady UE 2022/382 stwierdzająca istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX:32022D0382, uruchomiając Dyrektywa Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między Państwami Członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=celex%3A32001L0055, w odniesieniu do niektórych kategorii osób wysiedlonych 24 lutego 2022 r. lub po tym dniu - w wyniku rozpoczętej tego dnia inwazji rosyjskich sił zbrojnych na Ukrainę.

W świetle art. 4 ust. 1 Dyrektywa Rady 2001/55/WE, czas trwania tymczasowej ochrony wynosi jeden rok i okres ten można przedłużyć każdorazowo o sześć miesięcy, jednak nie dłużej niż o jeden rok. Zgodnie zaś z ust. 2 ww. artykułu, w przypadku gdy nie ustały przyczyny, dla których tymczasowa ochrona została wprowadzona, Rada UE, na wniosek Komisji UE uwzględniający wszelkie propozycje państw członkowskich, może zdecydować, stanowiąc kwalifikowaną większością, o przedłużeniu czasu trwania tymczasowej ochrony do jednego roku.

Na podstawie poprzednio obowiązującej Decyzji wykonawczej Rady UE 2024/1836 z dnia 25 czerwca 2024 r. w sprawie przedłużenia tymczasowej ochrony wprowadzonej decyzją wykonawczą UE 2022/382: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX%3A32024D1836, ochrona czasowa została przedłużona do dnia 4 marca 2026 r. W związku z powyższym, tymczasowa ochrona została następnie przedłużona na kolejny rok – do dnia 4 marca 2027 r.

Jeżeli przed dniem 4 marca 2027 r. doszłoby do zasadniczej zmiany okoliczności uzasadniających przyznanie tymczasowej ochrony osobom z Ukrainy - np. w wyniku trwałego zawieszenia broni - Komisja Europejska może, na podstawie art. 6 Dyrektywy Rady 2001/55/WE, przedłożyć Radzie wniosek o zakończenie tej ochrony. Decyzja taka może zostać podjęta kwalifikowaną większością głosów, z uwzględnieniem także ewentualnych propozycji państw członkowskich dotyczących jej przedłożenia. Podstawą jej wydania jest ustalenie, że sytuacja w państwie pochodzenia umożliwia bezpieczny i trwały powrót osób objętych ochroną - z poszanowaniem praw człowieka, podstawowych wolności oraz przy zachowaniu zobowiązań państw członkowskich w zakresie zasady non-refoulement.

Przyczyny i cel przedłużenia ochrony

Najistotniejszym czynnikiem uzasadniającym kontynuację tymczasowej ochrony dla obywateli Ukrainy pozostaje trwająca agresja zbrojna Federacji Rosyjskiej na terytorium tego państwa. Zgodnie z aktualnym stanem faktycznym, rosyjskie ataki – w szczególności wymierzone w ludność cywilną oraz infrastrukturę o znaczeniu krytycznym – nasilają się, prowadząc do poważnych, nieprzewidywalnych i trwałych zagrożeń dla bezpieczeństwa na całym terytorium Ukrainy. Okoliczności te mają bezpośredni wpływ na pogarszającą się sytuację humanitarną, uniemożliwiając bezpieczny i godny powrót osób objętych tymczasową ochroną do państwa pochodzenia.

Według danych opublikowanych przez Biuro UNHCR, na kwiecień 2025 r. ponad 6 milionów osób opuściło Ukrainę w związku z ucieczką przed działaniami wojennymi: https://data.unhcr.org/en/documents/details/116748 Szacuje się, iż Polska przyjęła około 1 mln beneficjentów ochrony czasowej: https://www.consilium.europa.eu/pl/infographics/ukraine-refugees-eu/#0

Wobec powyższego, przedłużenie okresu obowiązywania tymczasowej ochrony dla osób uciekających przed wojną, objętych decyzjami z lat 2022, 2023 i 2024, nie tylko zapewnia im należytą ochronę, lecz także ogranicza ryzyko nadmiernego obciążenia systemów azylowych państw członkowskich stosujących ww. Dyrektywę: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52025PC0650

Stopniowe dostosowanie form wsparcia

Nadto Rada UE, jak również Komisja UE podkreślają, iż oprócz zapewnienia schronienia osobom objętym tymczasową ochroną niezbędne jest równoległe wdrażanie odpowiednich, stopniowo wprowadzanych strategii, które umożliwią płynne przejście od reżimu ochronnego do rozwiązań lepiej odzwierciedlających rzeczywistą sytuację oraz potrzeby obywateli Ukrainy przebywających na terytorium Unii Europejskiej – w sytuacji osiągnięcia trwałego pokoju: https://op.europa.eu/pl/publication-detail/-/publication/ec717858-416f-11f0-b9f2-01aa75ed71a1

W tym kontekście wskazuje się na konieczność stworzenia ram prawnych sprzyjających uzyskiwaniu przez osoby objęte ochroną czasową innych podstaw legalnego pobytu w państwach członkowskich, takich jak zezwolenia na pobyt wydawane w związku z wykonywaniem pracy, podejmowaniem nauki, prowadzeniem działalności naukowo-badawczej lub z uwagi na sytuację rodzinną, a także – w stosownych przypadkach – status rezydenta długoterminowego.

Podnosi się również potrzebę opracowania i wdrożenia działań służących przygotowaniu warunków dla bezpiecznej, dobrowolnej i trwałej reintegracji w Ukrainie, w tym m.in. poprzez organizację wyjazdów rozpoznawczych finansowanych ze środków własnych państw członkowskich oraz stworzenie programów dobrowolnych powrotów.

Podkreślono wagę zapewnienia osobom objętym tymczasową ochroną dostępu do rzetelnych i aktualnych informacji, umożliwiających podejmowanie świadomych decyzji dotyczących ich przyszłości, a także znaczenie skutecznej koordynacji, monitorowania i wymiany informacji pomiędzy państwami członkowskimi oraz między nimi a władzami Ukrainy.

Wskazane działania powinny być spójne zarówno z unijnym dorobkiem prawnym w zakresie polityki migracyjnej i azylowej, jak i z pozostałymi politykami unijnymi.

Skutki przedłużenia ochrony dla osób z Ukrainy zamieszkujących w Polsce

Decyzja wykonawcza Rady UE 2025/1460 z dnia 15 lipca 2025 r. w sprawie przedłużenia tymczasowej ochrony wprowadzoną decyzją wykonawczą UE 2022/382 wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Rzeczpospolita Polska, jako państwo członkowskie Unii Europejskiej, jest zobowiązana do stosowania unijnego porządku prawnego, w tym ww . Decyzji. W związku z powyższym, Polska ma obowiązek podjęcia niezbędnych działań legislacyjnych i administracyjnych zmierzających do dostosowania prawa krajowego do prawa unijnego oraz wdrożenia rozwiązań pobytowych zapewniających obywatelom Ukrainy – w obliczu utrzymującego się zagrożenia – stabilność prawną oraz dostęp do podstawowych praw.

Powyższe dotyczy zarówno obywateli Ukrainy przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie statusu UKR, nadanego na podstawie Ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, jak również innych osób objętych decyzją Rady UE, którym wydano zaświadczenie o korzystaniu z ochrony czasowej w ramach Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Na tym tle przedłużenie okresu uznawania legalności pobytu określonych kategorii obywateli Ukrainy do dnia 4 marca 2027 r., a także ważności zaświadczeń o korzystaniu z ochrony wydanych cudzoziemcom nieposiadającym obywatelstwa ukraińskiego, stanowi adekwatną i proporcjonalną reakcję ustawodawcy krajowego na przyjęte regulacje prawa Unii Europejskiej.

Obecnie trwają prace legislacyjne nad rządowym projektem Ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw:

https://legislacja.gov.pl/projekt/12399250, https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/agent.xsp?symbol=RPL&Id=RM-0610-134-25 Projekt ustawy przewiduje w szczególności przedłużenie do dnia 4 marca 2026 r. okresu, w którym pobyt obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy, jest uznawany za legalny, wraz z dalszym zapewnieniem dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, świadczeń rodzinnych i świadczeń socjalnych, a także wprowadzenie zmian w zakresie możliwości przebywania w obiektach zbiorowego zakwaterowania przez osoby należące do grup szczególnej wrażliwości.

***

Więcej informacji na temat Ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa są dostępne na naszej stronie internetowej w języku polskim: https://www.pomocprawna.org/ukraina oraz ukraińskim: https://www.pomocprawna.org/uk/ukraina-uk. Informacje te będą na bieżąco aktualizowane w związku z nowelizacjami ww. Ustawy.

Źródła:

Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (sprawy wewnętrzne), 13 czerwca 2025, https://www.consilium.europa.eu/pl/meetings/jha/2025/06/13/, data dostępu: 24 lipca 2025;
Decyzja wykonawcza Rady UE 2025/1460 z dnia 15 lipca 2025 r. w sprawie przedłużenia tymczasowej ochrony wprowadzoną decyzją wykonawczą UE 2022/382;
Decyzję wykonawczą Rady UE 2022/382 z dnia 4 marca 2022 r. stwierdzająca istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy;
Dyrektywa Rady UE 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między Państwami Członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami;
Decyzja wykonawcza Rady UE 2024/1836 z dnia 25 czerwca 2024 r. w sprawie przedłużenia tymczasowej ochrony wprowadzonej decyzją wykonawczą UE 2022/382;
Ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa;
Ukraine Situation Flash Update #80, Operational Data Portal, UNHCR, data publikacji: 30 maja 2025 r.;
Rozporządzenie Prezydenta Ukrainy z dnia 15 kwietnia 2025 r. nr 235/2025 w sprawie przedłużenia okresu obowiązywania stanu wojennego w Ukrainie oraz Oficjalna mapa alarmów powietrznych Ukrainy: https://map.ukrainealarm.com/, data dostępu: 24 lipca 2025 r.;
Wniosek dot. Decyzji wykonawczej Rady UE 2025/1460 z dnia 15 lipca 2025 r. w sprawie przedłużenia tymczasowej ochrony wprowadzoną decyzją wykonawczą UE 2022/382 z dnia 4 marca 2022 r., 2025/0650 (NLE), z dnia 4 czerwca 2025 r.;
Wniosek dot. Zaleceń Rady UE w sprawie skoordynowanego podejścia do stopniowego wycofywania tymczasowej ochrony dla wysiedleńców z Ukrainy, 2025/0651 (NLE), z dnia 4 czerwca 2025 r.;
Uchodźcy z Ukrainy, którzy korzystają z ochrony tymczasowej w UE, Rada UE, https://www.consilium.europa.eu/pl/infographics/ukraine-refugees-eu/#0, data dostępu: 24 lipca 2025 r.;
Projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw, Rządowe Centrum Legislacji, https://legislacja.gov.pl/projekt/12399250, data dostępu: 24 lipca 2025 r.

Irena Sinkiewicz, Liudmyla Haryha