21 października 2025
W dniu 29 września br. opublikowano Ustawę z dnia 12 września 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu weryfikacji prawa do świadczeń na rzecz rodziny dla cudzoziemców oraz o warunkach pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Nowelizacja ta wprowadza zmiany w zakresie niektórych uprawnień obywateli Ukrainy korzystających w Polsce z ochrony tymczasowej w związku z konfliktem zbrojnym w ich kraju pochodzenia. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany wprowadzone nowelizacją.
Przedłużenie okresu legalnego pobytu
Obywatele Ukrainy, którym nadano numer PESEL ze statusem UKR, mogą legalnie przebywać w Polsce do dnia 4 marca 2026 r. W tym okresie zachowują część uprawnień wynikających ze specustawy, w tym dostęp do rynku pracy i możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, a także prawo do świadczeń pieniężnych i opieki zdrowotnej.
Przedłużono również okresy legalnego pobytu innych obywateli Ukrainy, przebywających w Polsce na podstawie zezwoleń na pobyt czasowy, wiz krajowych lub Schengen, dokumentów pobytowych wydanych przez inne państwa obszaru Schengen, a także w ramach ruchu bezwizowego. Więcej informacji
tutaj.
2. Osobiste stawiennictwo przy nadawaniu numeru PESEL
Od dnia 30 września 2025 r. obywatele Ukrainy są zobowiązani do osobistego stawiennictwa w urzędzie gminy lub miasta w celu złożenia wniosku o nadanie numeru PESEL.
Obowiązek ten dotyczy również małoletnich dzieci (niezależnie od wieku), osób starszych, osób z niepełnosprawnościami oraz tych, których stan zdrowia utrudnia lub uniemożliwia osobiste zgłoszenie się do urzędu.
3. Zmiana państwa korzystania z ochrony tymczasowej
Od 30 września 2025 r. obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski, a wcześniej korzystali z ochrony tymczasowej przyznanej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej w związku z wojną w Ukrainie, nie są uprawnieni do uzyskania numeru PESEL ze statusem UKR. Wyłączenie tych osób z katalogu uprawnionych do korzystania z przepisów specustawy oznacza również brak możliwości ponownego nadania im tego statusu - w przypadku ponownego przybycia z Ukrainy.
Zmiana ta nie dotyczy osób, które przed tą datą korzystały z ochrony tymczasowej w innym państwie UE, a obecnie posiadają w Polsce status UKR.
4. Zakwaterowanie w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania
Pomoc wojewody w postaci zapewnienia zakwaterowania w ośrodku zbiorowego zakwaterowania jest udzielana maksymalnie przez 120 dni od dnia przybycia obywatela Ukrainy do Polski, jednak nie dłużej niż do 30 października 2025 r. Od 1 listopada 2025 r. pobyt w takim ośrodku będzie możliwy wyłącznie dla obywateli Ukrainy posiadających numer PESEL ze statusem UKR oraz należących do kategorii osób o szczególnej wrażliwości wskazanych w ustawie. Są to m.in.:
- małoletni posiadający polskie orzeczenie o niepełnosprawności – pod warunkiem, że jego opiekun nie pobiera świadczenia pielęgnacyjnego,
- osoby dorosłe z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (na podstawie polskiego orzeczenia),
- osoby starsze – kobiety powyżej 60. roku życia i mężczyźni powyżej 65. roku życia, o ile nie pobierają polskiej emerytury,
- kobiety w ciąży lub osoby wychowujące dziecko do 12. miesiąca życia,
- osoby samotnie sprawujące w Polsce opiekę nad trojgiem lub większą liczbą dzieci, z których co najmniej jedno nie ukończyło 7. roku życia,
- oraz in. - cały katalog osób, którym umożliwiono pobyt w ozz, znajduje się w ustawie.
Nowe zasady obowiązują również osoby, które na dzień 30 września 2025 r. przebywały już w ośrodku zbiorowego zakwaterowania.
Od 30 września 2025 r. wprowadzono także możliwość natychmiastowego wykwaterowania obywatela Ukrainy z ośrodka zbiorowego zakwaterowania w przypadku, gdy:
1. notorycznie narusza regulamin wewnętrzny obowiązujący w ośrodku,
2. spożywa alkohol, używa środków odurzających lub stosuje przemoc fizyczną bądź psychiczną wobec innych osób;
3. nie wywiązuje się z obowiązku partycypacji w kosztach pobytu.
5. Przyznanie świadczenia wychowawczego 800+
Do dotychczasowych warunków pobytu w Polsce wraz z małoletnim dzieckiem oraz realizacji przez niego obowiązku edukacyjnego (jeżeli dziecko jest zobowiązane) dodano wymóg wykazania aktywności zawodowej opiekuna. Aktywność zawodowa w rozumieniu tej zmiany obejmuje m.in.
- podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu,
- prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej,
- pobieranie określonych zasiłków: macierzyńskiego, chorobowego, opiekuńczego, wyrównawczego lub świadczenia rehabilitacyjnego.,
- oraz in. - całą definicją aktywności zawodowej znajduje się w ustawie.
- przy czym wymaga się, by podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub kwota zasiłku, świadczenia albo wynagrodzenia stanowiła nie mniej niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Przepis ten nie dotyczy małoletnich posiadających orzeczenie o niepełnosprawności, w tym umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności wydany na podstawie polskiego orzeczenia – w takiej sytuacji opiekun nie musi wykazywać aktywności zawodowej w celu uzyskania świadczenia.
Nowelizacja wchodzi w życie od 1 lutego 2026 r.
6. Ograniczenie dostępu do świadczeń opieki medycznej
Od 30 września 2025 r. zmieniają się uprawnienia do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych z budżetu państwa. Wyłączone z prawa do korzystania zostały m.in. następujące świadczenia:
- leczenie uzdrowiskowe, rehabilitacja uzdrowiskowa i rehabilitacja lecznicza,
- leczenie stomatologiczne,
- świadczenia opieki zdrowotnej polegające na przeszczepianiu lub zastosowaniu komórek u ludzi,
- wyroby medyczne dostępne w aptece na receptę,
- zaopatrzenie w wyroby medyczne,
- i in. - pełny katalog wyłączonych świadczeń znajduje się w ustawie.
Zmiany te nie dotyczą dzieci z statusem UKR – one nadal mają prawo do opieki zdrowotnej tak jak dotychczas. Więcej informacji
tutaj.
7. Zawieszenie biegu terminów załatwiania spraw cudzoziemskich
W okresie do dnia 4 marca 2026 r. bieg terminów w sprawach dotyczących zezwoleń pobytowych cudzoziemców, prowadzonych przez wojewodę, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.
Analogiczne zawieszenie terminów obowiązuje w postępowaniach o udzielenie cudzoziemcowi ochrony na terytorium RP. Więcej informacji
tutaj.
Co dalej? Aby śledzić najnowsze informacje, warto odwiedzać oficjalne portale Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, NFZ, ZUS i in. instytucji. Na naszej stronie zostaną opublikowane najważniejsze aktualności.
Nowelizacja specustawy – najważniejsze zmiany dla obywateli Ukrainy objętych w Polsce ochroną tymczasową
Twoje wsparcie pozwoli nam kontynuować
bezpłatną pomoc prawną dla uchodźców w Polsce!
KRS: 0000113676
Nr konta: 65 1160 2202 0000 0000 4950 8531