Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć » Kurs e-learningowy: Identyfikacja cudzoziemskich ofiar przemocy i tortur

Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć od wielu lat prowadzi działania skierowane do cudzoziemców w detencji, koncentrując się zwłaszcza na świadczeniu bezpłatnej pomocy prawnej przebywającym tam osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową.

W praktyce prawniczej Centrum regularnie pojawiają się przypadki ofiar przemocy i tortur, które nie zostały właściwie zidentyfikowane, na skutek czego bezprawnie zastosowano wobec nich środek w postaci detencji. Zgodnie bowiem z obowiązującymi przepisami, cudzoziemcy, "których stan psychofizyczny może uzasadniać domniemanie, że byli poddani przemocy", nie mogą być umieszczani w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców, niezależnie od ich statusu prawnego i prowadzonych wobec nich procedur. Zakaz ten obejmuje zatem nie tylko cudzoziemców ubiegających się o ochronę międzynarodową, ale i tych objętych postępowaniem powrotowym.

Pomimo ustawowego zakazu detencji tej szczególnej kategorii cudzoziemców, praktyka prawnicza Centrum, raporty z wizytacji Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur oraz raporty Stowarzyszenia Interwencji Prawnej, Helsińskiej Fundacja Praw Człowieka, wskazują na stwierdzone przypadki ofiar przebywający w detencji, a ponadto na długotrwałe procedury identyfikacyjne oraz inne braki systemowe w tym zakresie.

Szczególna sytuacja tych osób wymaga nie tylko zapewnienia im właściwego wsparcia oraz zwolnienia z ośrodka strzeżonego, ale i uwzględnienia szczególnego stanu psychofizycznego w ramach prowadzonych procedur dotyczących udzielenia ochrony czy też zobowiązania do kraju pochodzenia.

Bazując na własnych doświadczeniach oraz informacjach od innych organizacji pozarządowych świadczących pomoc prawną w detencji, CPPHN zidentyfikowało poważny, systemowy problem dotyczący detencji tych kategorii cudzoziemców. Analizy dotychczas rozpoznanych przypadków prowadzą do wniosku, że źródłem takiego stanu rzeczy jest niedostateczna identyfikacja ofiar przemocy i tortur, co prowadzi wprost do dyskryminacji tej i tak już narażonej na wykluczenie grupy, może też mieć pośredni negatywny wpływ na decyzje odnośnie statusu tych osób (w postępowaniu o ochronę jak i powrotowym, w kwestii udzielenia np. pobytu humanitarnego czy tolerowanego).

W ramach projektu: Poprawa identyfikacji cudzoziemskich ofiar tortur i przemocy realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele - Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG, Centrum przeprowadziło serię wizyt w ośrodkach strzeżonych więc realizację wizyt w ośrodkach (z kolejną przerwą na początku 2022 r. spowodowaną kolejną falą pandemii). W czasie realizacji projektu zidentyfikowano 19 ofiar przemocy: 3 ofiary przemocy seksualnej, 1 ofiarę przemocy domowej oraz 15 ofiar przemocy fizycznej i psychicznej (w tym 8 ofiar nieludzkiego traktowania i tortur). W przypadku zidentyfikowanych ofiar przemocy podjęta została dokładna analiza przypadku i sytuacji prawnej danej osoby, zebrane zostały materiały dowodowe, jak również podjęte zostały działania mające na celu udzielenie indywidualnej pomocy prawnej i doprowadzenie do zwolnienia z ośrodka strzeżonego.

W drugiej połowie 2021 r. Centrum uzyskało zgodę na przeprowadzenie monitoringu akt w sądach w Białymstoku, Białej Podlaskiej oraz w Przemyślu. W sądach tych analizowane były akta dotyczące umieszczania i przedłużania detencji w stosunku do cudzoziemców. Łącznie przeanalizowanych zostało 368 akt. Analizy te posłużyły następnie do przygotowania raportu.

CPPHN wraz z psycholożką i biegłą sądową Beatą Zadumińską przeprowadziło dla funkcjonariuszy SG specjalistyczne szkolenie z zakresu identyfikacji ofiar przemocy i tortur wśród cudzoziemców w detencji. Dodatkowo opracowany został kurs e-learningowy z tego zakresu, który może posłużyć nie tylko funkcjonariuszom SG, ale i innym osobom zaangażowanym w działania na rzecz cudzoziemców: prawnikom, organizacjom pozarządowym, wolontariuszom. Zachęcamy do pobrania materiałów z kursu i wykorzystania ich do samodzielnej nauki. Kurs dostępny jest TUTAJ.